صنایع دستی به لوازم تزئینی گفته خواهد شد که به صورت کاربردی ساخته می‌شوند. صنایع دستی نوعی کار دستی است. این لوازم معمولا با دست ساخته خواهند شد. صنایع دستی در مجموع به روش سنتی ساخت کالا گفته می‌شود.

ایران از دسته کشورهایی است که صنایع دستی زیادی دارد. این صنایع در تمامی استان‌های ایران رواج دارند. گاهی پیش می‌آید که یک محصول در چند شهر و روستا ساخته شوند. لازم به ذکر است که صنایع دستی هر منطقه ویژگی‌های خاص خود را دارد. دهم ژوئن روز جهانی صنایع دستی است. نزدیک به ۵۰۰ صنعت دستی ایران ثبت شده‌اند. با جاباما همراه باشید تا به هنرهای بی‌نظیر ایران‌زمین بیشتر آشنا شوید.

سفالگری

ساختن ظروف با گل را سفالگری می‌گویند. گل از مخلوط خاک رس و آب درست می‌شود. ظرفی که از گل درست شده باشد را سفال می‌گویند. پیاله، کاسه، بشقاب، گلدان و… محصولاتی است که از سفال ساخته می‌شوند. صنعت دستی سفالگری در شهرهایی مانند همدان، اصفهان، میبد، کاشان، سیاهکل و… ساخته می‌شود.

خاک رس به دلیل مرغوبیت در سفالگری استفاده می‌شود که مقدار بالایی آهن دارد. صنعت سفالگری از نخستین صنایع دست بشر است. چرخ سفالگری در این کار سرعت کار را بیشتر خواهد کرد.

کیسه حمام

شاید به نظر خنده‌دار باشد اما کیسه حمام یکی از صنایع دستی کشورمان به شمار می‌رود. این وسیله معمولا از جنس کتان درست خواهد شد. این صنعت برای استان چهارمحال و بختیاری ثبت شده است. این وسیله در حمام مورد استفاده قرار می‌گیرد. همراه همیشگی کیسه حمام، سفیدآب است. کیسه حمام معمولا به دست بانوان به صورت سنتی بافته می‌شود. کتان یا پشم گوسفند الیافی است که در این هنر دستی استفاده می‌شوند. چند سالی این هنر و صنایع دستی به فراموشی سپرده شده بود. همت بانوان روستا این هنر را مجدد زنده کرده است. هنر بافت کیسه حمام در چهارمحال و بختیاری نسل به  نسل منتقل شده است.

خولک‌بافی

استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران هنری به اسم خولک‌بافی دارد. خولک‌بافی همان حصیربافی است. از این محصول برای تزئین در و پنجره استفاده می‌شود. حصیربافی یک کار مشترک است. این بافت را هم مردان و هم زنان استان انجام می‌دهند و استقبال خوبی از این صنایع دستی تا به امروز شده است. حصیر یا خولک از ساقه‌های نی بافته می‌شود. شهرستان زابل یکی از مناطق مهم بافت حصیر در استان سیستان و بلوچستان است. این هنر یکی از مشاغل خانگی است و توانسته برای بومیان شغل ایجاد کند. این صنعت دستی به کشورهای حوزه خلیج فارس صادرات زیادی دارد. استان سیستان هر چقدر بارندگی بیشتری داشته باشد این محصول بافت بیشتری دارد.

گبه

زیرانداز پوششی است که روی زمین استفاده می‌شود. این وسیله انواع مختلفی دارد. یکی از انواع زیرانداز گبه نام دارد. گبه فرشی کوچک است. این فرش را عشایر لر و قشقایی می‌بافند. پرزهای گبه بلند است. پودهای زیاد در نرمی گبه سهم زیادی دارند.

زمانی‌که گبه اولین بار استفاده شد برای حفاظت از سرما بوده است. این فرش در ابتدا ساده و بدون نقش بافته می‌شده است. چندی بعد بافندگان گبه با الهام از طبیعت نقشی روی گبه می‌بافتند. گاهی بافندگان آرزوهای خود را با نقش روی گبه به نمایش می‌گذاشتند. طرح انسان در گبه نماد خانواده و چادر نماد سرپناه بوده است. مجموعا ۱۰ طرح در گبه استفاده می‌شود. طرح شیر، خشتی، حوض، ایلاتی و … نقوش طرح شده هستند. این صنایع دستی عشایر روش نگهداری خاصی دارد. دقت و توجه در نگهداری گبه ماندگاری این زیرانداز را بیشتر خواهد کرد.

جوراب‌بافی

پوشاکی بافته شده که برای پوشاندن پا از آن استفاده می‌شود. جنس جوراب معمولا نخ بوده است. استان مازندران هنر جوراب‌بافی را سالیان زیادی است که شروع کرده است. این صنایع دستی استان شمالی پاپوشی برای محافظت از سرما و گرما بوده است.

جوراب با کمک میل بافته می‌شود. این بافت را زنان انجام می‌دهند. نقوشی که در این هنر از آن استفاده می‌شود نقوش بومی است که در منطقه وجود دارد. عموم مردم این منطقه چوپان و گاودار بوده‌اند. وجود پشم گاو و گوسفند آنها را به بافت جوراب ترغیب می‌کرده است.

پشم گوسفند بعد از ریسیده شدن تبدیل به جوراب‌های پشمی به دست زنان می‌شده است. جوراب‌بافی از قدیمی‌ترین دست‌بافت‌ها و هنرهای سنتی منطقه مازندران است. این هنر منبع درآمد بسیاری از خانواده‌ها بوده است. جوراب‌های رنگانگ تنوع زیادی دارند و استقبال فراوانی از آنها می‌شده است. جوراب‌ها نوع ساق کوتاهی دارند که به آن کفشک می‌گویند. کفشک بیشتر برای زنان استفاده می‌شده است. بافت جوراب‌ها با پنج میل انجام می‌شود. یکی از نکات جالب این جوراب‌ها نداشتن درز در آن است..

فیروزه‌تراشی

شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی به شهر فیروزه شهرت دارد. این شهر یکی از منابع این سنگ ارزشمند است. فیروزه‌تراشی از پیشه‌های قدیمی استان خراسان است.

فیروزه‌تراشی در مزه صنایع دستی ایران به شمار می‌رود. شکل‌های پیکانی و مسطح تراش‌هایی است که طرفداران زیادی دارد. سنگ فیروزه خواص زیادی دارد. این سنگ را به دلیل رنگی که دارد، فیروزه نامیده‌اند. رنگ‌های سنگ فیروزه معمولا آبی و سبزآبی هستند. رنگ آبی آن مرغوب‌تر است.

خوشنویسی

شهر قزوین در هنر خوشنویسی بر تمامی شهرهای ایران برتری دارد. بزرگ‌ترین اساتید خط از این خطه برخواسته‌اند. نمونه بارز این هنر میرعماد حسنی قزوینی است. هنر خوشنویسی، صنایع دستی شهر قزوین است. میرعماد استاد خط نستعلیق است. او در این فن و هنر بی‌رقیب بوده است. خوشنویسی به هنر زیبانویسی گفته می‌شود. این هنر همراه با خلق زیبایی‌ها نوشته می‌شود. هنر قزوین به ابزارهایی مانند قلم، قلم‌تراش، لیقه، دوات، مرکب و کاغذ نیاز دارد. خوشنویسی نیز مانند دیگر هنرها اصطلاحات خودش را دارد. یکی از این اصطلاحات دانگ است که واحد شمارش قلم ثبت شده است.

گلابتون‌دوزی

یکی از رشته‌های صنایع دستی، گلابتون‌دوزی است. زربفت یا زری‌بافی نیز این هنر را نامیده‌اند. زری، پارچه‌ای ساخته شده از طلا یا همان زر است. پودهای پارچه از طلا است که بسیار ظریف هستند. چله این پارچه را از ابریشم قرار می‌دهند. این پارچه نفیس‌ترین پارچه ایرانی است. دوره‌ای این پارچه شهرت زیادی داشته است. امروزه از طلا در این صنعت دستی استفاده نمی‌شود. این هنر مخصوص به منطقه هرمزگان است. لباس مردم منطقه نیز نمود زیادی از این هنر دارد.

ایران کشور پهناوری است. شمال تا جنوب ایران صنایع دستی فراوانی دارد. این صنایع به منزله معیشت مردم رواج پیدا کرده است. بومیان هر منطقه با کمک این صنایع امرار معاش می‌کنند. هر صنعت دستی خود معرف منطقه‌ای است که در آن ساخته می‌شود. معمولا از صنایع دستی به عنوان ره‌آورد سفر استفاده می‌شود. در صورتی که در سفرهای خود به دنبال اقامتی راحت هستید می‌توانید رزرو هتل به صورت آنلاین را در نظر داشته باشید. اگر هم دوست دارید هزینه‌های سفر خود را مدیریت کنید و بخش بیشتری از آن را به خرید سوغاتی اختصاص دهید ماندن در اقامتگاه گزینه‌ی اقتصادی‌تری خواهد بود.