خانواده، مهم ترین نهاد اجتماعی است که بنیاد حیات اجتماعی محسوب می گردد و علاوه بر وظیفه تکثیر نسل و فرزند پروری وظایف متعدد دیگری مانند فرهنگ پذیر کردن افراد را نیز بر عهده دارد. بنابراین خانواده واسطه ای است که قبل از ارتباط مستقیم فرد با گروهها، سازمان ها و جامعه، نقش مهمی در انتقال هنجارهای اجتماعی به وی ایفا می کند.
علم روانشناسی خانواده توجه بسیاری نسبت به خانواده دارد. دانشمندان و پژوهشگران مدت هاست در رابطه با مسائل خانواده و راهکارهای داشتن زندگی خانوادگی بهتر تحقیق می کنند و از مجموعه این تحقیقات شاخه ای به نام “روان شناسی خانواده” تشکیل شده است. از سوی دیگر با توجه به اینکه خانواده با نظام پایگاهی جامعه در ارتباط است، موقعیت فرد نیز بیشتر بر اساس موقعیت اجتماعی خانواده اش خواهد بود. در این مقاله قصد داریم با روانشناسی خانواده بیشتر آشنا شویم.
روانشناسی خانواده چیست؟
روانشناسی خانواده تخصصی در حوزه روانشناسی حرفه ای میباشد که روی رفتار، افکار و عواطف افراد، روابط زوج ها و خانواده ها و محیط های بزرگ تری که فعالیت می کنند، تمرکز کرده است. این شاخه از روانشناسی بر این باور است که پویایی خانواده، نقش حیاتی در عملکرد روانشناختی اعضای خانواده دارد. سابقه خانواده و محیط فعلی (بعنوان مثال فرهنگ قومی، جامعه، مدرسه، سیستم مراقبت بهداشتی و …) در روانشناسی خانواده مورد توجه قرار میگیرد.
روانشناسان تلاش می کنند تا موضوعاتی که توسط افراد بیان می شوند را از طریق شناخت زمینه هایی که این مسائل در آن توسعه پیدا کرده، درک کنند.
روانشناس خانواده چطور به حل مشکلات افراد کمک میکند
روانشناس خانواده توانایی حل طیف گسترده ای از مسائل و همچنین مشکلات رابطه ای را دارد و محدود به دسته خاصی از مشکلات نیست. روانشناسان خانواده وظایف متنوعی را بر عهده دارند، مانند: ارزیابی خانواده، زوج و خانواده درمانی، آموزش و پرورش، انجام تحقیقات در مورد خانواده ها و سیاستهایی که آنها را تحت تاثیر قرار می دهد از جمله کارهایی است که آنها انجام می دهند.
روانشناسان خانواده درباره مشکلی که مراجعه کننده با آن مواجه شده خوب فکر می کنند و آن را با کمک خود مراجعه کننده حل می نمایند. با انجام یک مشاوره خانواده خوب و تخصصی با یک روانشناس خانواده می توانید کیفیت زندگی در خانوادیتان را افزایش دهید.
روانشناسی خانواده با چه موضوعاتی سر و کار دارد
روانشناسی خانواده به بررسی موضوعات خاصی که روی عملکرد و وضعیت سلامت یک خانواده اثر میگذارد می پردازد. در روانشناسی خانواده یکسری از اشخاص جای می گیرند که ممکن است با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم کنند. که شامل زوجین،خانواده ها، گروه های کاری، گروه های اجتماعی مختلف و سیستم های سازمان یافته می باشد.
مشکلات بالینی که روانشناس های خانواده موظف هستند آنها را برطرف کند به شرح زی میباشد:
- مشکلات رابطه بین زوج ها
- مشکلات مدرسه ای جوانان
- مشکلات رفتاری کودکان یا نوجوانان
- مشکلات مربوط به کار یک یا چند بزرگسال در خانواده
- مدیریت مشکل پیری یکی از اعضای خانواده یا بستگان
- مشکلات در روابط بین زیر مجموعه ی اعضای خانواده
- مشکلات در ارتباطات بین دو یا چند نفر
- مشکل والدین
- چالش های مراقبتی یکی از اعضای خانواده که دچار مشکل جدی روانی یا مزمن در سلامتی است
- اختلالات در روابط بدلیل سوء برداشت ها
- افسردگی
- بیش فعالی جوانان
- اختلالات رشد
- خیانت و خشونت شریک زندگی
- اختلالات دوقطبی
- سوء استفاده جنسی
اهمیت روانشناسی خانواده
مهمترین عامل اجتماعی شدن در زندگی هر انسان، آموزه ها و تجربه های دوران کودکی اش در محیط خانواده است. فضای خانواده پر از مهر و محبت، فداکاری و گذشت، صمیمیت است و در عین حال گاهی نیز توام با حسادت، دشمنی و کینه توزی، نفرت و خشم میباشد، کودکان در مسیر اجتماعی شدن اینگونه عواطف را در کنار خانواده خود تجربه می کنند.
اعضای خانواده چنان به هم وابسته اند که بروز هر نوع مشکل یا مسئله ای برای یک عضو خانواده بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر زندگی سایر اعضا نیز تاثیر می گذارد و خانواده نفوذ و تاثیر زیادی بر افراد دارد، به همین علت بعضا به عنوان روشی برای درمان اختلالات، روان شناسان و مشاوران خانواده بیشتر اوقات ترجیح می دهند در درمان یک فرد، همه اعضای خانواده او را از نزدیک ملاقات کنند.
ویژگی های روانشناس خانوده خوب
یک روانشناس خانواده خوب باید مهارت های کلیدی مختلفی داشته باشد تا بتواند بصورت موثر به زوج ها کمک کند. این مهارت ها عبارت انداز:
- ارتباط
روانشناس خانواده باید از مهارت های ارتباطی قوی و صمیمانه ای برخوردار باشد. آنها باید بدون اینکه قضاوت کنند به صحبت های اعضای خانواده گوش دهند. روانشناس خانواده باید زمینه را برای اعضای خانواده و مخصوصا آنهایی که خیلی تمایل به صحبت ندارند فراهم کند تا آنها بتوانند براحتی مشکلات خود را بیان کرده و راجب آن صحبت کنند.
- درک و همدلی
قطعا هر کدام از اعضا یک نقشی در ساختار خانواده ایفا می کنند و روان شناس باید به اندازه کافی دانا باشد تا بتواند نظرات آنها را درک کرده و خودش را از نظر ذهنی جای آنها بگذارد. مثلا اگر یکی سلطه گر باشد و دیگری صلح طلب روانشناس به آنها کمک می کند تا در کنار با تعامل زندگی کنند.
- حل تعارضات و مشکلات
وقتی که مشکل آشکار شد روانشناس خانواده باید به طرفین کمک کند تا یک راه حل موثر پیدا کنند بطوری که به نفع همه اعضای خانواده باشد. روانشناس باید مهارت لازم را داشته باشد تا بتواند مزایا و معایب هر روش را بیان کرده و توضیح دهد.
- آموزش و رهبری
خانواده هایی که بدنبال روانشناس هستند اغلب برای حل و فصل مسائل سردرگم می شوند پس روانشناس باید برای قانع کردن اعضا خانواده برای انجام یکسری کارها مهارت رهبری داشته باشد و به آن ها آموزش دهد که الگوهای رفتاری منفی را اصلاح کنند.
از نظر روانشناسی خانواده های قوی و سالم چه ویژگی هایی دارند
روانشناسان ویژگی های ساختاری و رفتاری را برای خانواده های موفق مد نظر گرفته اند. با وجود اینکه دیدگاه های مختلفی در این خصوص وجود دارد اما همه در مورد ابعاد اساسی یک خانواده سالم هم نظرند.
در این خانواده ها ویژگی های زیر وجود دارد:
- ارتباط قوی و صمیمانه
- تشویق افراد
- ابراز قدردانی
- تعهد به خانواده
- جهت گیری معنوی و مذهبی
- پیوند اجتماعی
- توانایی سازگاری
- نقش های روشن
- زمان با هم بودن
وقتی با مشکلات مختلفی در خانواده روبرو میشوید، فکر نکنید که فقط شما اینطوری هستید و زندگی بقیه خیلی عالیه. بسیاری از این مسائل ممکن است سوء تفاهم بوده و براحتی حل شود اما برای مشکلات جدی تر لازم است با مراجعه کردن به روانشناس خانواده و مشورت و کمک گرفتن خیال خودتان را راحت کنید و با راهکارهایی که به شما ارائه می شود چالش ها را حل کرده و یک خانواده شاد و قوی را ساخته و کنار هم نگه دارید.
کلام آخر
داشتن خانواده خوب و برتر، قطعا یکی آرزوی های هر کسی میباشد؛ برای اینکه خانواده ای سالم صمیمی داشته باشیم، باید یکسری آموزش هایی را زیر نظر روانشناس یا مشاور خانواده به صورت آنلاین یا حضوری ببینیم. در این مقاله به بررسی روانشناسی خانواده و اهمیت آن پرداختیم.
