گفتار درمانی ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است و توسط دکتر گفتار درمانی انجام می شود که معمولا آنها را گفتار درمانگر نیز می نامند. گفتار درمانی برای اختلالات گفتاری که در دوران کودکی ایجاد می شود یا اختلالات گفتاری در بزرگسالان ک معمولا ناشی از یک آسیب یا بیماری، مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی است، مورد نیاز است.
دکتر گفتار درمانی کیست؟
آسیب شناس گفتار زبانی که به عنوان گفتار درمانگر یا دکتر گفتار درمانی نیز شناخته می شود، یک متخصص بهداشت است که مشکلات ارتباطی و زبانی را تشخیص داده و درمان می کند. این افراد با کودکان و بزرگسالان در کلینیک ها، مدارس و بیمارستان ها برای اصلاح گفتار آنان کار می کنند.
متخصص گفتار درمانی از انواع تکنیک های گفتار درمانی برای بهبود ارتباطات و شکل گفتاری فرد استفاده می کند. تکنیک هایی شامل درمان مفصلی، فعالیتهای مداخله زبانی و موارد دیگر که به نوع اختلال گفتار یا زبان بستگی دارد.
وظایف دکتر گفتار درمانی چیست؟
آسیب شناس گفتار و زبان، مسئولیت های زیادی دارد. به طور معمول، آنها توانایی های ارتباطی یا گفتاری فرد را ارزیابی کرده، مشکلات اساسی را تشخیص داده، یک برنامه درمانی شخصی ایجاد و درمان مناسب را ارائه می دهند. سپس سوابق را برای دنبال کردن پیشرفت فرد ثبت می کنند.
یک دکتر متخصص گفتار درمانی طیف وسیعی از درمان ها را ارائه می دهد زیرا اختلالات بسیاری را درمان می کند. وظایف او عبارتند از:
- کمک به افراد در یادگیری نحوه ایجاد صدا
- آموزش نحوه صحبت کردن واضح و آسان
- استفاده از تمرینات برای تقویت عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن
- کمک به افراد برای افزایش تعداد کلماتی که می توانند بگویند یا بفهمند
- کار با افراد برای بهبود نحوه قرار دادن کلمات در جملات
- ارائه سیستم های ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC) برای افرادی که دارای اختلالات زبانی شدید هستند
- آموزش بیماران و خانواده هایشان در مورد چگونگی غلبه بر چالش های ناشی از مشکل ارتباطی
- ارائه نوعی درمان به نام توانبخشی شنوایی، که به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به کم شنوایی کمک می کند
دکتر گفتار درمانی چه بیماری هایی را درمان می کند؟
یک متخصص گفتار درمانی درمان را برای افراد کم شنوایی، کودکان با تاخیر رشد و افرادی که مشکلات ارتباطی دارند ارائه می کنند. برخی از بیماری های قابل درمان با دکتر گفتار درمانی عبارتند از:
اختلالات گفتار
در اختلالات گفتار تولید صدا دشوار می گردد. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- آپراکسی: مغز در جهت دهی حرکات ماهیچه هایی که برای صحبت کردن استفاده می شود مشکل دارد
- اختلالات مفصلی: ناتوانی در ایجاد صداهای خاص، مانند “th” یا “r”
- لکنت: زمانی که جریان گفتار با مکث و تکرار قطع می شود
- اختلالات رزونانس: ناشی از انسدادی مانند شکاف کام
- دیزآرتری: ضعف در عضلات مورد استفاده در گفتار، ناشی از آسیب مغزی
اختلالات زبان
این مشکلات معمولا ناشی از گیرنده (مشکل در درک زبان) یا بیانی (مشکل در بیان خود به دیگران) هستند. دو نمونه عبارتند از:
- آفازی: مشکل در صحبت کردن یا درک دیگران به دلیل آسیب به مغز
- اختلال پردازش شنوایی: مغز در درک معنای صداها مشکل دارد
اختلالات شناختی-ارتباطی
معمولا در نتیجه آسیب به مغز که باعث مشکلات حافظه، توجه، سازماندهی یا استدلال می شود، اختلالات شناختی-ارتباطاتی می تواند صحبت کردن، گوش دادن، خواندن یا نوشتن را برای فرد دشوار کند. علل اختلالات شناختی-ارتباطی عبارتند از: آسیب مغزی ضربه ای، سکته مغزی یا زوال عقل.
اختلالات اجتماعی-ارتباطی
این شرایط برقراری ارتباط اجتماعی را دشوار می کند: احوالپرسی، پرسیدن سؤال، شرکت در گفتگوها و صحبت کردن به روش های رایج و مناسب با موقعیت. مشکل در ارتباطات اجتماعی می تواند ناشی از اختلال طیف اوتیسم یا رویدادهایی مانند آسیب مغزی باشد.
مشکلات در بلع و غذا خوردن
گاهی اوقات اختلالات بلع، مشکلات مربوط به غذا خوردن و بلعیدن است. علائم شامل سرفه یا خفگی در حین یا بعد از غذا خوردن، نشت غذا از دهان، طولانی‌تر از حد معمول طول کشیدن وعده‌های غذایی، کاهش وزن، کم آبی بدن و ذات‌الریه در این نوع اختلال شایع است.
دلایل مراجعه به آسیب شناس گفتار و زبان
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان هر یک از مشکلات زیر را تجربه می کنید، بهتر است به یک دکتر گفتار درمانی مراجعه نمایید:
1- مشکل در برقراری ارتباط پس از آسیب یا بیماری
گفتار درمانی می تواند به برخی از افراد کمک کند تا توانایی بیان خواسته ها و نیازها، ایجاد روابط، انجام وظایف روزانه و موفقیت در مدرسه یا محل کار را دوباره به دست آورند.
2- مشکل در غذا خوردن بعد از آسیب یا بیماری
بلع درمانی می‌تواند ماهیچه‌های مورد استفاده در غذا خوردن را تقویت کند، به بزرگسالان کمک کند تا هماهنگی بلع را دوباره بیاموزند، و راه‌هایی را برای کاهش خطر آسپیراسیون (استنشاق تصادفی ذرات غذا) آموزش دهد.
3- مشکلات تغذیه در نوزادان و کودکان
نوزادان و کودکان نوپا مبتلا به اختلالات بلع ممکن است الگویی از گیجی در زمان صرف غذا داشته باشند، از بافت یا دماهای خاص غذا اجتناب کنند (به نام بیزاری حسی)، احتقان یا استفراغ بعد از غذا خوردن، یا تهوع در طول وعده های غذایی داشته باشند. تغذیه درمانی می تواند جویدن، جرعه جرعه خوردن و بلعیدن را آموزش دهد، به کودکان کمک کند تا مستقل غذا بخورند و از وعده های غذایی لذت ببرند.
4- تاخیر در رشد گفتار
اگر نگران این هستید که فرزندتان در سطحی مناسب برای سن خود صحبت یا درک نمی کند، با پزشک کودک خود صحبت کنید. در این شرایط اگر فرزندتان نیاز به ارزیابی داشته باشد، شما را به یک دکتر گفتار درمانی ارجاع می دهند. اگر کودکی اختلال گفتار یا زبان دارد، درمان زودهنگام بسیار مفید و موثر است.
در پایان
گفتار درمانی می تواند طیف وسیعی از تاخیرها و اختلالات گفتار و زبان را در کودکان و بزرگسالان درمان کند. با مداخله زودهنگام، گفتار درمانی ارتباطات را بهبود بخشد و اعتماد به نفس را افزایش دهد. بنابر این در صورت داشتن مشکلات ذکر شده حتما به یک دکتر گفتار درمانی مراجعه نمایید.
